Marek Grechuta przyszedł na świat 10 grudnia 1945r. w Zamościu, przy ul.Grodzkiej 7. W 1953 r. na krótko wraz z rodzicami przenosi się do podwarszawskich Chylic. Tam właśnie pobiera pierwsze nauki gry na fortepianie, których udziela mu pan Szołajski, miejscowy organista. Do Zamościa powraca w roku 1957, zaczyna naukę w I Liceum Ogólnokształcącym im.J.Zamoysiego. Tam tez zakłada pierwszy zespół rockandrollowy, w repertuarze którego znajdowały sie piosenki Elvisa Presleya, Paula Anki i Franka Sinatry. W drugiej klasie liceum, Marek postanawia po ukończeniu szkoły rozpocząć studia na wydziale architektury. W 1963 r. Marek zdaje maturę i przenosi się do Krakowa.
Zaczął
studiować architekturę na Politechnice Krakowskiej, był min.
uczniem prof. Wiktora Zina ( "wiele razy na wykładach, sprawiał
wrażenie że wszystko wokół niewiele go interesuje, patrzył
daleko gdzieś przed siebie...")
Narodziny
gwiazdy ?
Ten niby teatrzyk, niby kabaret zaczął występować
pod szyldem "Anawa" w studenckiej piwnicy "Bambuko".
Pierwszy poważny sukces przyszedł wraz z występem na Festiwalu
Piosenki Studenckiej w 1967r. Festiwal ten wygrała co prawda młoda
studentka z Warszawy - Maryla Rodowicz, lecz zaraz za nią uplasował
się Marek Grechuta. Finał konkursu transmitowała Telewizja Polska,
dzięki której młodego studenta architektury mogła zobaczyć cała
Polska. Drugim ważnym wydarzeniem w biografii Marka Grechuty był
występ na festiwalu FAMA gdzie młody artysta zdobył II nagrodę.
Te dwa sukcesy otworzyły mu drogę, do występu na najważniejszej
wówczas imprezie, jakim był festiwal w Opolu.
Droga ku
sławie
Swój debiut opolski Marek Grechuta uczcił zdobyciem
Nagrody Dziennikarzy za wykonanie utworu "Serce". Po
opolsim debiucie w 1968r. popularność Marka Grechuty wyraźnie
wzrosła, posypały się propozycje koncertów. W kolejnym roku
dorzuca kolejne wyróżnienie - nagrodę TVP za utwór "Wesele".
Jeszcze tego samego roku, gra epizod w filmie Andrezja Wajdy -
"Polowanie na muchy". W 1970 r. nastapił fonograficzny
debiut Marka Grechuty i grupy Anawa, w postaci albumy "Marek
Grechuta & Anawa". Płyta była mieszanką piosenek o
zabarwieniu kabaretowo-lirycznym, uzupełniona neobarokowym
brzmieniem, tak charakterysycznym - jak się później okaże dla
formacji "Anawa".
Idąc za ciosem Marek Grechuta i Jan Kanty Pawluśkiewicz nagrywają drugą płytę pt."Korowód". Album ten, uznawany jest do dzisiaj za jeden z najważniejszych w historii polskiej muzyki rozrywkowej. Materiał na ta płytę składa się nie tylko z piosenek, bowiem znajdują się tam min. dwie małe suity ,"Introdukcja" której autorem jest Marek Jackowski( już wówczas zafascynowany kulturą wschodu, i "Nowy radosny dzień" autorstwa Jana Kanteg Pawluśkiewicza. Oprócz tego zawiera dwie piosenki uważane za hymny pokoleniowe, i jednoczesnie najważniejsze utwory Marka Grechuty - "Świecie nasz" i tytułowy "Korowód". Ta kombinacja protest songów, uzupełniona pięknymi lirycznymi piosenkami "Ocalić od zapomnienia" i "Dni, których nie znamy" przyczyniły się do wielkiego sukcesu albumu, a z Marka Grechuty uczyniły gwiazdę pierwszej wielkości. Ten etap kariery zamknął sukces w postaci głównej nagrody Ministra Kultury i Sztuki na opolskim festiwalu w 1971r. za piosenkę "Korowód". To ciągłe pasmo sukcesów, zostało nieoczekiwanie przerwane. Jak sam artysta podkreśla, za dużo było indywidualności w zespole, aby formacja mogła trwać w nienaruszonej formie.
W innej
epoce muzycznej
Marek Grechuta i Jan Kanty Pawluśkiewicz
rozstają się, rozwiązana zostaje formacja "Anawa" (
Marek Jackowski i Jacek Ostaszewski powołują grupę OSJAN). Marek
Grechuta organizuje własny zespół - WIEM, którego rozwinięcie (
W innej epoce muzycznej ) ma zrywać z dotychczasowym brzmieniem jaki
kojarzony był z Anawą. Zespół jaki skompletował Marek Grechuta,
opierał się na muzykach o rodowdzie rockow- jazzowym i taka jest
pierwsza płyta jaką nagrał Marek Grechuta z nowym zespołem. Album
wyszedł w roku 1972 i nosił tytuł "Droga za widnokres" .
Wyróżniał się ascetycznym brzmieniem, opartym przede wszystkim na
instrumentach perkusyjnych, i w zasadzie nie miał nic wspólnego z
dotychczasowymi dokonaniami Marka Grechuty. Ciężar został
przestawiony kosztem muzyki na warstwę literacką. Oprócz
brzmienia, zmianie uległa równiez fraza tekstowa, Marek Grechuta
oparł się bowiem na wierszach poetów współczesnych, takich jak
Wincenty Faber czy Tadeusz Nowak. Nowa formuła była sproym
zaskoczeniem dla odbiorców, jednak sam album odebrano bardzo
życzliwie, czyniąc go jednym z najważniejszych dokonań Grechuty.
Kolejna płyta nagrana z udziałem grupy WIEM, nosiła tytuł "Magia obłoków" i różniła się od swojej poprzedniczki bogatszym brzmieniem. Trzeba zaznaczyć, iż skład grupy uległ całkowitej zmianie, była to grupa nowych muzyków której przewodniczył Antoni Krupa. "Magia obłoków" to płyta typowo jazz-rockowa, czy też art-rockowa na której znalazła się suita "Spotkania w czasie" pochodząca z filmu "Tumor Witkacego.
Flirt Marka Grechuty z muzyką jazzowo-rockową urwał się w roku 1975, kiedy to ponownie podjął współpracę z Janem Kantym Pawluśkiewiczem
Szalona
lokomotywa
Jan Kanty Pawluśkiewicz zainteresował Marka
Grechutę Witkacym, i namówił go do napisania muzyki pod teksty
"geniusza Tatr". Reaktywowano "Anawę" w skład
której weszli oprócz Pawluśkiewicza min. bracia Ścierańscy. Na
festiwalu w Opolu w 1975 r. podczas imprezy towaryszącej "polska
poezja śpiewana" zaprezentowano po raz pierwszy fragmenty
Witkacego. Swoisty sondaż wypadł pomyślnie i prace ruszyły dalej.
Premiera przedstawienia odbyła się w Teatrze STU, reżyserem
widowiska był Krzysztof Jasiński. Cały spektakl w którym brał
udział Marek Grechuta, Maryla Rodowicz, Alibabki, Halina Wyrodek,
Jerzy Stuhr, Włodzimierz Jasiński tancerki, połykacze ognia itd.
miał niezwykłą jak na tamte czasy oprawę. Finalnym momentem był
wjazd na scene wielkiej skrzydlatej lokomotywy. Widowisko było
wystawiane min. w katowickim Spodku, poznańskiej Arenie, przy
kompletach publiczności, natomiast w miastach nie posiadających
wielkich hal, wystawiany był w wielkim namiocie cyrkowym. Materiał
został wykorzystany do płyty "Szalona lokomotywa" która
tak samo jak przedstawienie odniosła spory sukces. Po sukcesie
"Szalonej lokomotywy" drogi Grechuty i Pawluśkiewicza tak
samo jak w przypadku "Korowodu" rozchodzą się.
okres
Piwniczny
Kiedy Marek po raz pierwszy pojawił sie w
Piwnicy pod Baranami, Piotr Skrzynecki zapowiadając młodego artystę
powiedział, iż ten występ nie wchodzi do rachunku. Juz po kilku
latach po tym wydarzeniu, stwierdził że Grechuta jest
najwybitniejszym artystą w tym kraju.
Od roku 1976 Marek
Grechuta zaczął swoje występy w Piwnicy pod Baranami. Właśnie za
namową Piotra Skrzyneckiego wziął udział w przedstawieniu opartym
na "Dziennikach" Gombrowicza. Miał równiez swój własny
recital podczas wieczoru bułgarskiego, a z samą Piwnicą odbył
kilka podóży zagranicznych. Marek Grechuta związany był z Piwnica
przez 10 lat pisząc i komponując tam większość piosenek dla
dzieci jak i cyklu "Śpiewające obrazy". Marek Grechuta
zafascynowany poezją Tadeusza Nowaka ( na płycie "Droga za
widnokres" utwór "Krajobraz z wilgą i ludzie" )
teraz postanowił wykorzystać wiersze tego poety do napisania muzyki
pod widowisko poetycko-muzyczne. Widowisko miało premierę podczas
Poznańskiej Wiosny Estradowej w roku 1979. Marek Grechuta został
wyróżniony główną nagroda dla kompozytora festiwalu, natomiast
fragmenty muzyki znalazły się na płycie "Pieśni Marka
Grechuty do słów Tadeusza Nowaka". Mimo iż płyta często
traktowana jest marginalnie ( jakże niesłusznie !!!) wykazała cały
kunszt kompozytorski Marka Grechuty. W dwa lata pózniej wychodzi
płyta pt."Śpiewające obrazy" inspirowana malarstwem
impresjonistów, których wielbicielm jest Marek Grechuta. Sam
artysta również chętnie sięga po pędzel. Swoje prace wystawiał
w Piwnicy pod Baranami, w galeriach w Tychach i Myślenicach. W
projekcie "Śpiewających obrazów", uczestniczyły dwie
krakowskie aktorki: Dorota Pomykała i Urszula Kiebzak. Stan wojenny,
zahamował na pewien czas życie kulturalne kraju, co oznaczało
również zastój w planach Marka Grechuty.
Kolejną pozycją w dorobku Marka Grechuty stała się płyta oparta na wierszach-erotykach Bolesława Leśmiana, wydana w roku 1984. Współautorką tej bardzo ciekawej pozycji była Krystyna Janda, która zresztą namówiła Marka do napisania muzyki pod cykl pt." W malinowym chruśniaku". Wspaniała muzyka powstała w Warszawie na Woronicza, gdzie wówczas przebywał Marek Grechuta, i trudno uwierzyć że artysta napisał ją w kilka dni. Płyta zaskakuje, urzekającym, bardzo delikatnym i wyrafinowanym brzmieniem, a także wspaniałą wokalizą duetu Grechuta-Janda. W projekcie nie towarzyszyła Markowi tym razem "Anawa", lecz zespół pod dyrekcją Janusza Gajcy.
Pewna powtarzalność wydawania płyt - czyli okres 3 lat- miał się powtórzyć po raz kolejny, gdy w roku 1987 ujrzała światło dzienne płyta pt."Krajobraz pełen nadziei". Materiał zebrany na płytę różnił się od ostatnich wydań, i był powrotem do dawnego stylu, na który składały się niepowiązane tematycznie utwory. W tym czasie Marek Grechuta zaczął występować za granicą w krajach Zachodnich, w Australii, Stanach Zjednoczonych i wielu innych. Te podróże staną się później żródłem i głównym tematem jego przyszłej płyty. Występując w Piwnicy pod Baranami Marek Grechuta napisał wiele utworów dla dzieci, i właśnie te piosenki zostały wydane na płycie "Piosenki dla dzieci i rodziców". Jest to wyjątkowa pozycja w dorobku twórczym Marka Grechuty, ponieważ artysta nie był dotychczas kojarzony z przekazem twórczym do tak młodego słuchacza. W tym samym roku, Marek Grechuta zaskakuje fanów po raz drugi, nagrywając powtórnie materiał z płyty "Droga za widnokres", tym razem z grupą Anawa. W zamyśle chodziło o przypomnienie nowemu pokoleniu, kultowego dzieła z roku 1972, które to istniało tylko w wydaniu analogowym. Zmieniły się również aranżacje poszczególnych piosenek, oraz brzmienie, nie tak ubogie jak na pierwowzorze.
Schyłek
kariery
W 1994 r. Marek Grechuta wydaje album "Dziesięć
ważnych słów". Płyta jest swoistym drogowskazem moralnym i
etycznym w nowej rzeczywistości politycznej, w której znalazała
się Polska. Artysta przemówił jezykiem wartości, którymi
kierował się w życiu, będąc sam niestety w tym przypadku mylnie
interpretowanym.
Po roku 1995 Marek Grechuta zredukował ilość występów, chociaż cały czas uczestniczył w życiu estradowym. 15 grudnia 2001 r. Marek Grechuta otrzymał pierwszą w swojej karierze "złotą płytę za album "Dni, których nie znamy", na który składały się najlepsze piosenki artysty. W tym samym czasie firma Pomaton, postanowiła wznowić i wydać w formie CD wszystkie płyty Marka Grechuty. Ta decyzja pozwoliła młodym fanom na zapoznanie się z całym, niezwykle bogatym dorobkiem krakowskiego piosenkarza. Cały cykl został przyjęty entuzjastycznie, co zostało zauważone i nagrodzone "Fryderykiem" czyli nagrodą polskiego przemysłu fonograficznego, za całokształt twórczości . W czasie trwającego 40- jubileuszowego Festiwalu Piosenki Studenckiej w Krakowie, Marek Grechuta i Jan Kanty Pawluśkiewicz zostali wyróżnieni "Złotymi indeksami" za szczególne zasługi dla festiwalu i kultury studenckiej.W dwa dni później w Teatrze Słowackiego odbył się uroczysty koncert poświęcony twórczości Marka Grechuty, a piosenki solenizanta śpiewali min. Maryla Rodowicz, Katarzyna Groniec, Wiktor Zborowski i inni.4 grudnia 2003 roku ukazał się ostatni studyjny album Marka Grechuty pt."Niezwykłe miejsca". Był to już trzeci tematyczny album artysty, który tym razem śpiewa o miejscach które są mu bliskie czy też wywarły na nim wrażenie. Pogarszający się stan zdrowia wpłynął na zawieszenie udziału w koncertach. Marek nagral jeszcze jedną piosenkę do tekstu Karola Wojtyły "Niech będzie Imię Twe błogosławione". Utwór znalazł się na płycie "Słowa". ( fragment piosenki w dziale "mulitmedia")
9 pażdziernika 2006 r. Polskę obiegła wiadomość o śmierci Marka Grechuty. Wszystie stacje telewizyjne i radiowe przekazały ten fakt w czołowce doniesień. Kochała Go cala Polska.....